Związek Zawodowy Pracowników Ruchu Ciągłego ZA Puławy SA

W 1912 roku Marian Wiele�y�ski otworzy� w Drohobyczu Zak�ad Gazu Ziemnego. In�. Marian Wiele�y�ski Sp. z o.o. W 1918 roku zosta� internowany przez Ukrai�c�w w obozie jenieckim w Ko�omyi, w kt�rym by� przetrzymywany do maja 1919 roku. Po powrocie ze zdumieniem stwierdzi�, �e sp�ka pracuje bez �adnych uchybie� pod nadzorem pracownik�w.

Wsp�zarz�dzanie

Gdy po roku powsta�a sp�ka akcyjna Gazolina, Wiele�y�ski nie zapomnia� o postawie pracownik�w i w statucie nowo powsta�ej sp�ki wprowadzi� zapis na temat akcjonariatu pracowniczego. Ju� w 1934 roku prezydent Ignacy Mo�cicki powierzy� Marianowi Wiele�y�skiemu wprowadzenie akcjonariatu w przejmowanym od kapita�u niemieckiego koncernie „Wsp�lnota Interes�w”, zatrudniaj�cego 30 tys. pracownik�w. Tak zacz�o si� w Polsce wsp�zarz�dzanie przedsi�biorstwem przez pracownik�w.

W Europie za jednego z prekursor�w tego zjawiska uwa�any jest Gerard Bardet. Zaprosi� on pracownik�w swojej fabryki automat�w do rady pracowniczej. Sk�ada�a si� ona z czterech delegat�w wybieranych demokratycznie przez za�og� spo�r�d jej cz�onk�w, by wraz z rad� dyrekcji, kt�rej stawa�a si� cz�ci�, mia�a wp�yw na zarz�dzanie przedsi�biorstwem. Polega�o to na tym, �e komisje rady zbiera�y si� raz w tygodniu i omawia�y wp�ywaj�ce propozycje polepszenia jako�ci pracy, zwi�kszania wydajno�ci czy obni�ki koszt�w. Warto zaznaczy�, �e przedstawicielstwo pracownik�w mia�o wgl�d w finanse przedsi�biorstwa. Prywatnego! Dzi�ki temu zar�wno rada pracownicza, jak i rada dyrekcji zna�y udzia� p�ac w kosztach oraz zyski i straty firmy. Dzi�ki takiemu rozwi�zaniu firma Bardeta przetrwa�a wielki kryzys lat 30. XX wieku. Jego za�oga nigdy nie strajkowa�a, bo w pe�ni identyfikowa�a si� z polityk� firmy.

Ko�ci� a zarz�dzanie

Katolicka Nauka Spo�eczna, kt�rej rozw�j przypada na XX wiek, od pocz�tku zacz�a k�a�� nacisk na partycypacj� w zarz�dzaniu. I tak Papie� Pius XI zaprosi� Mariana Wiele�y�skiego do wsp�pracy podczas pisania encykliki „Quadragesimo anno” (1931 rok), w kt�rej Ojciec �wi�ty wyrazi� trosk� o los ludzi �yj�cych z pracy w�asnych r�k. Papie� zwr�ci� w niej uwag� na fakt wsp�lnoty interes�w pracownik�w i w�a�cicieli przedsi�biorstw, kt�re to przedsi�biorstwa powinny dba� nie tylko o dobrobyt materialny, ale i rozw�j spo�eczny pracownik�w.

Kolejni Papie�e, m.in. Jan XXIII czy bliski nam Jan Pawe� II, tak�e postulowali demokratyzacj� zarz�dzania. Wynika�o to z personalistycznej koncepcji cz�owieka, co nie pozwala�o Ko�cio�owi na wiar� w zdobycze komunizmu, faszyzmu czy socjalizmu, ale tak�e i liberalizmu czy modnego korporacjonizmu. Dla cz�owieka bowiem nie jest wa�na jedynie zap�ata za prac�, lecz poczucie wsp�lnoty i pracy na swoim.

Ustawa o komercjalizacji i prywatyzacji przedsi�biorstw pa�stwowych z dnia 30 sierpnia 1996 roku (DzU 02.171.1397 ze zm.) gwarantuje wyb�r reprezentacji pracownik�w zar�wno do rady nadzorczej, jak i zarz�du sp�ki. Ustawa wprowadza wym�g posiadania okre�lonych kwalifikacji przez cz�onk�w rad nadzorczych potwierdzonych stosownym egzaminem pa�stwowym. Nic wi�cej.

Co istotne, ustawa gwarantuje, �e zapisy statutowe reguluj�ce wyb�r przedstawicieli za�ogi w zarz�dzie sp�ki musz� przestrzega� zasady powszechno�ci, tajno�ci oraz bezpo�redniego udzia�u pracownik�w w tych wyborach. Od momentu, gdy w Zak�adach Azotowych „Pu�awy” SA przesta�a funkcjonowa� rada pracownicza, zgodnie z ustaw� powo�ywani byli cz�onkowie rad nadzorczych oraz zarz�du z wyboru za�ogi. Jedynym kryterium, kt�re musieli spe�nia� kandydaci, by�o zaufanie za�ogi. Co wa�ne, dzisiejsi reprezentanci za�ogi we w�adzach sp�ki zostali wybrani zgodnie z przedstawionymi powy�ej zasadami. Niestety, mimo �e dzi� sytuacja zmieni�a si� diametralnie, nie sprzeciwiaj� si� gwa�conej demokracji.

�amanie praw

Dwie uchwa�y Nadzwyczajnego Walnego Zgromadzenia sp�ki Grupa Azoty Zak�ady Azotowe „Pu�awy” SA z dnia 17 sierpnia 2015 roku wprowadzi�y zmiany w statucie sp�ki. Po latach funkcjonowania zapis�w ustawy dzi� odebrano za�odze prawo wolnego wyboru reprezentacji do zarz�du i rady nadzorczej sp�ki. Od teraz wyb�r mo�e by� dokonany tylko ze �ci�le wyselekcjonowanego grona os�b. Jak zaznacza przewodnicz�cy Zwi�zku Zawodowego Pracownik�w Ruchu Ci�g�ego Zak�ad�w Azotowych „Pu�awy” SA S�awomir Wr�ga, ponad 3 tysi�ce pracownik�w pozbawiono prawa do kandydowania na cz�onka zarz�du, a ponad 2 tysi�ce do kandydowania na cz�onka rady nadzorczej. I to pomimo tego, �e w statucie Grupy Azoty nie ma �adnych ogranicze� kr�puj�cych wyb�r za�ogi.

W jaki spos�b ograniczono demokracj� w pu�awskiej sp�ce? Wprowadzaj�c zapisy, �e kandydat do rady nadzorczej wybierany przez pracownik�w powinien spe�nia� nast�puj�ce wymagania kwalifikacyjne:

• posiada� uko�czone studia wy�sze;

• by� pracownikiem sp�ki;

• korzysta� z pe�ni praw publicznych;

• posiada� pe�n� zdolno�� do czynno�ci prawnych;

• nie podlega� okre�lonym w przepisach prawa ograniczeniom lub zakazom zajmowania stanowiska cz�onka rady nadzorczej w sp�kach prawa handlowego.

Ponadto kandydat na cz�onka zarz�du wybierany przez pracownik�w powinien posiada� co najmniej 5-letni sta� pracy na stanowisku kierowniczym.

Istotn� informacj� jest fakt, �e w Grupie Azoty i w pozosta�ych sp�kach wchodz�cych w sk�ad Grupy podobne zapisy nie obowi�zuj�. Zdaniem Anny Taroci�skiej, sekretarza rady nadzorczej i cz�onka rady z wyboru za�ogi w Zak�adach Chemicznych „Police”, „jest to �amanie korzeni reprezentacji za�ogi w zarz�dzie czy radzie. Demokracja ma swoje prawa. Wybieramy burmistrza czy prezydenta i to nasz wyb�r, czy g�osujemy na kogo� bez wykszta�cenia, czy kogo� z wy�szym wykszta�ceniem, czy kierownika. Istot� stworzenia stanowiska z wyboru za�ogi by�o w�a�nie wybranie cz�owieka – pracownika, kt�ry b�dzie g�osem wi�kszo�ci pracownik�w (tych najni�szego szczebla r�wnie�)”.

Jak informuj� zwi�zkowcy z Zak�ad�w Azotowych „Pu�awy” SA, o tych istotnych dla za�ogi zmianach poinformowano pracownik�w ju� po ich wprowadzeniu. Ustawowe reprezentacje za�ogi, tj. rada pracownik�w i zwi�zki zawodowe, nie zosta�y o nich poinformowane.

Rodz� si� pytania. Czy wp�yw na opisane wydarzenia mo�e mie� fakt, �e do dzi� ani za�oga, ani nawet parlamentarzy�ci nie poznali tre�ci tzw. umowy konsolidacyjnej, kt�ra sta�a si� podstaw� do de facto przej�cia pu�awskiej sp�ki przez sp�k� z Tarnowa? A mo�e chodzi o planowan� budow� w Pu�awach elektrociep�owni nap�dzanej paliwem gazowym wbrew wszelkim analizom ekonomicznym, ale i polityce prowadzonej przez dzisiejszy rz�d, kt�ry og�osi� przecie� program wsparcia dla kopal�?