Związek Zawodowy Pracowników Ruchu Ciągłego ZA Puławy SA

.
Dodane przez Marek-ZZPRC dnia 01.04.2016 09:21:21

"Ja j� gdzie� widzia�em" czyli sk�d my to znamy

�r�d�o: onet.pl

Treść rozszerzona

��ty odcie� zwi�zk�w zawodowych

�

Maciej Sta�czyk Dziennikarz Onetu

Mo�e skupia� tylko dziesi�� os�b – dyrektor�w, mened�er�w, asystent�w. Wystarczy, �e b�d� zaufanymi lud�mi prezesa i popr� ka�dy pomys� zarz�du, a ten b�dzie mia� ju� otwart� furtk� do przeprowadzenia zmian, na kt�rych mo�e straci� zdecydowana wi�kszo�� pracownik�w. Czym s� tzw. ��te zwi�zki zawodowe?

Wyobra�my sobie tak� sytuacj�. Du�a sp�ka zatrudniaj�ca kilka czy nawet kilkana�cie tysi�cy os�b proponuje zmian� regulaminu wynagradzania pracownik�w lub chce zamrozi� np. wyp�aty z funduszu socjalnego. Firma argumentuje to np. trudn� sytuacj� na rynku i konieczno�ci� zaciskania pasa. Swoj� propozycj� konsultuje z kilkoma dzia�aj�cymi w zak�adzie zwi�zkami zawodowymi, kt�re solidarnie uznaj�, �e nowe zmiany s� niekorzystne dla pracownik�w. Negocjacje trwaj�, ale obie strony nie potrafi� doj�� do porozumienia. Z sojuszu zwi�zkowego wy�amuje si� jednak jeden ma�y, marginalny tak naprawd� zwi�zek skupiaj�cy np. kilkunastu pracownik�w, w tym, dajmy na to, kilku mened�er�w ni�szego szczebla, kogo� z administracji, z dzia�u kadr, asystentk� prezesa. Wystarczy, �e b�dzie to dziesi�� os�b, kt�re jako jedna organizacja zwi�zkowa popr� polityk� firmy, a ta ju� b�dzie mia�a otwart� furtk� do przeprowadzenia proponowanych zmian, na kt�rych straci zdecydowana wi�kszo�� pracownik�w. Przy bezsilno�ci pozosta�ych organizacji, bo gdy w firmie dzia�a wi�cej zwi�zk�w zawodowych musz� by� one jednomy�lne.

– My nie musimy sobie wyobra�a� takiej sytuacji. Doskonale znamy to zjawisko, kiedy jeden zwi�zek wy�amuje si� ze wsp�lnego stanowiska pozosta�ych organizacji i daje pracodawcy mo�liwo�� wprowadzania zmian bez konieczno�ci ich konsultacji – m�wi nam Marek Lewandowski, rzecznik prasowy Komisji Krajowej NSZZ Solidarno��.

��ty, czyli jaki?

Zwi�zkowcy m�wi� wtedy, �e ta ma�a z regu�y organizacja to tzw. ��ty zwi�zek, czyli taki, kt�ry cz�ciej staje po stronie pracodawcy ni� pracownika. Nierzadko taki ��ty zwi�zek powstaje z inspiracji prze�o�onych, po to w�a�nie, by burzy� jedno�� zwi�zkowego �rodowiska podczas np. kluczowych negocjacji podwy�ek p�ac, kiedy nawet na co dzie� dalekie sobie ideowo organizacje (jak Solidarno�� i OPZZ) potrafi� m�wi� jednym g�osem. „��ci” potrafi� wtedy odwr�ci� sytuacj� przy stole negocjacyjnym i zwi�za� r�ce pozosta�ym organizacjom.

Oczywi�cie powiedzie� wprost, �e dany zwi�zek ma charakter fasadowy, inspirowany jest przez pracodawc� i "po cichu" dzia�a w jego interesie, jest bardzo trudno, nawet je�li zwi�zek zak�adaj� zaufani ludzie zarz�du. Taka organizacja dzia�a legalnie, a w swoim statucie ma zapisane ochron� interesu pracownik�w. Decyzje o poparciu dzia�a� zarz�du te� potrafi zawsze argumentowa�, wi�c udowodnienie takim dzia�aczom, �e wspieraj� szef�w, a nie za�og� jest wr�cz niemo�liwe.

Mamy du�e rozdrobnienie zwi�zk�w zawodowych, w niekt�rych firmach s� one naprawd� poszatkowane, a ka�dy reprezentuje interesy np. innej grupy zawodowej. W takiej sytuacji �atwo o sprzeczno�� i wzajemne oskar�enia Andrzej Radzikowski

Dr Adam Mrozowicki z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Wroc�awskiego, kt�ry naukowo zajmuje si� zwi�zkami zawodowymi, m�wi nam, �e trzeba rozr�ni� dwie kwestie. – Znane s� przypadki, kiedy zwi�zki zawodowe �ci�le wsp�pracuj� z kierownictwem firmy, albo maj� charakter mened�erski, przez co wpisuj� si� w definicj� ��tych zwi�zk�w zawodowych. Wydaje si� jednak, �e taka sytuacja jest marginalna. Cz�ciej mamy jednak do czynienia z sytuacj�, kiedy w danej firmie dzia�a kilka zwi�zk�w i ten radykalny przykleja temu spolegliwemu etykiet� tego tzw. ��tego zwi�zku – m�wi nam dr Adam Mrozowicki.

W podobnym tonie wypowiada si� Andrzej Radzikowski, wiceprzewodnicz�cy Og�lnopolskiego Porozumienia Zwi�zk�w Zawodowych. – Temat jest z�o�ony. Mamy du�e rozdrobnienie zwi�zk�w zawodowych, w niekt�rych firmach s� one naprawd� poszatkowane, a ka�dy reprezentuje interesy np. innej grupy zawodowej. W takiej sytuacji �atwo o sprzeczno�� i wzajemne oskar�enia, �e skoro oni nie chc� tego, co my – to s� ��tym zwi�zkiem – m�wi nam Radzikowski. – Oczywi�cie mamy sygna�y, �e istniej� zwi�zki tworzone np. przez kadr� kierownicz�, kt�re w negocjacjach bardziej sk�aniaj� si� do argument�w zarz�du ni� reszty pracownik�w, ale trudno udowodni�, �e dzia�aj� z inspiracji prezes�w – dodaje.

Bada� dotycz�cych tzw. ��tych zwi�zk�w zawodowych nikt w Polsce nie prowadzi. Swego czasu pisano o ich dzia�alno�ci w kontek�cie konflikt�w (na linii pracodawca – organizacje zwi�zkowe) w oddziale mi�dzynarodowego koncernu, kt�ry ma swoj� fabryk� pod Warszaw�, ale te� w przypadku du�ej sieci handlowej, powiatowego szpitala i pa�stwowego monopolisty.

– U nas drugi zwi�zek pojawi� si� akurat w momencie, kiedy negocjowali�my kszta�t nowego regulaminu pracy i regulaminu wynagradzania, gdzie okre�lone s� zasady premiowania – m�wi nam przedstawiciel jednego ze zwi�zk�w zawodowych dzia�aj�cego w pa�stwowej instytucji.

Jego organizacja skupia prawie 2 tys. cz�onk�w. Nowy zwi�zek – g�ra kilkadziesi�t os�b. Na jego czele stoi wicedyrektor jednego z oddzia��w urz�du. Dwie organizacje do tej pory nie mog�y doj�� do porozumienia i kierownictwo urz�du zapowiedzia�o, �e wprowadzi regulamin w�a�nie ze wzgl�du na brak wsp�lnego stanowiska zwi�zk�w. Je�li do tego dojdzie, zwi�zkowcom zostanie tylko droga s�dowa. – Wtedy b�dzie ju� jednak pozamiatane – m�wi nasz rozm�wca i prosi o zachowanie anonimowo�ci. Sprawa nie jest przes�dzona, a zwi�zek tak naprawd� chcia�by osi�gn�� kompromis i unikn�� w��czenia si� po s�dach.

Poszatkowani

We wspomnianym wy�ej urz�dzie dzia�aj� dwa zwi�zki zawodowe, co wydaje si� wr�cz komfortow� sytuacj�. Du�o wi�cej dzia�aczy spotka� mo�na w PKP, gdzie funkcjonuje kilkadziesi�t organizacji. – Niekt�re to zwi�zki widma, w�a�ciwie trudno z nimi nawet znale�� kontakt. Ale przy takim rozdrobnieniu trudno podj�� wsp�ln� decyzj� – m�wi Stanis�aw Kokot z sekcji krajowej kolejarzy NSZZ Solidarno��.

W przypadku Poczty Polskiej jest podobnie. Dzia�a tam ponad 70 zwi�zk�w zawodowych, kt�re mno�y�y si� po kolejnych reorganizacjach sp�ki. Bogumi� Nowicki z pocztowej Solidarno�ci m�wi nam, �e otwartego szkodnictwa mniejszych zwi�zk�w nie ma, ale takie poszatkowanie nie s�u�y wypracowaniu wsp�lnego stanowiska np. w kwestii zak�adowego uk�adu zbiorowego pracy, nad kt�rym ostatnio toczy�y si� negocjacje. Nowicki m�wi nam, �e dwie reprezentatywne organizacje zwi�zkowe – OPZZ i Solidarno�� – podpisa�y taki uk�ad, co kilka mniejszych zwi�zk�w uzna�o za b��d. Zwi�zkowcy mieli te� inne zdania w kwestii negocjowanych podwy�ek p�ac. Jedni informowali, �e osi�gn�li porozumienie, a drudzy je dementowali.

Ostre spory i pluralizm

Obecna sytuacja to splot kilku zjawisk. Z jednej strony byli�my �wiadkami ostrego, ideologicznego sporu mi�dzy dwoma najwi�kszymi zwi�zkami zawodowymi – Solidarno�ci� i OPZZ. Obie organizacje do�� jednoznacznie anga�owa�y si� w polityk�, co w pewnym sensie prze�o�y�o si� na zainteresowanie w og�le dzia�alno�ci� zwi�zkow�. W przeprowadzonych w 2014 roku badaniach CBOS cz�onkostwo w zwi�zkach zawodowych zadeklarowa�o sze�ciu na stu Polak�w. W 1991 roku by�o to 19 proc.

Rozdrobnieniu s�u�y�y za to wprowadzone po 1989 roku regulacje prawne, kt�re stworzy�y przestrze� dla zwi�zkowego pluralizmu. Z kr�g�w Solidarno�ci i OPZZ zacz�y wyodr�bnia� si� kolejne organizacje, a w zak�adach pracy powstawa�y te� ma�e, autonomiczne zwi�zki.

Jak czytamy w raporcie "W trosce o prac�" (Raport o Rozwoju Spo�ecznym Polska 2004, Programu Narod�w Zjednoczonych ds. Rozwoju) w�a�nie wtedy zarz�dy (firm – red.) "pr�bowa�y niekiedy same dyskretnie zak�ada� ulegle w�adzy, tzw. ��te zwi�zki, kt�re mia�y za zadanie uniemo�liwienie prowadzenia przez pozosta�e zwi�zki jednolitej polityki. Praktyki te zosta�y do pewnego stopnia ukr�cone w wyniku zmian regulacji ustalaj�cych zasady reprezentatywno�ci zwi�zk�w. Jednak zd��y�y istotnie obni�y� presti� ca�ego ruchu zwi�zkowego".

I nawet je�li dzi� pozycja zwi�zk�w jest lepsza ni� wtedy, gdy powstawa� cytowany wy�ej raport, sporo jest jeszcze do poprawy.

– Przede wszystkim musimy skupi� si� na tym, �eby wi�cej pracownik�w nale�a�o do zwi�zk�w zawodowych. Po drugie, w zak�adach pracy powinna obowi�zywa� transparentno�� prowadzonego dialogu. ��te zwi�zki buduj� kapita� w�a�nie na rozmowach, kt�re tocz� si� za zamkni�tymi drzwiami. Trzeba to zmieni� – m�wi nam Grzegorz Sikora z Forum Zwi�zk�w Zawodowych.

Nowa ustawa po wyroku Trybuna�u

Tymczasem w ubieg�ym tygodniu do konsultacji spo�ecznych trafi� projekt nowelizacji ustawy o zwi�zkach zawodowych. W �wietle projektowanych przepis�w osoby pracuj�ce na podstawie um�w cywilnoprawnych i tzw. osoby samozatrudnione b�d� mia�y prawo do zrzeszania si� w zwi�zkach zawodowych. Przygotowana nowela przepis�w to efekt wyroku Trybuna�u Konstytucyjnego, kt�ry w czerwcu 2015 roku orzek�, �e takie osoby powinny mie� prawo wst�powania do zwi�zk�w. Przy okazji Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Spo�ecznej podwy�szy�o tzw. pr�g reprezentatywno�ci organizacji zwi�zkowych, co zdaniem np. Solidarno�ci jest krokiem w kierunku ograniczenia m.in. wp�ywu tzw. ��tych zwi�zk�w.

�r�d�o: onet.pl