Związek Zawodowy Pracowników Ruchu Ciągłego ZA Puławy SA

Ziemio, nie zakrywaj mojej krwi...
Dodane przez bosman dnia 18.03.2006 20:36:53

- Dla mnie osobistym symbolem Holocaustu nie jest O�wi�cim, ale Be��ec. W wieku 10 lat znalaz�em w swoim domu ksi��k� ze wspomnieniami be��eckiego wi�nia Rudolfa Redera. Zrobi�a na mnie ogromne wra�enie. Nie wiedzia�em wtedy jeszcze, �e prawdopodobnie w sierpniu 1942 roku zgin�� tutaj m�j dziadek - m�wi Jacek Nowakowski z United States Holocaust Memorial Museum w Waszyngtonie.

Micha� Lamm, dziadek Jacka Nowakowskiego, by� przewodnicz�cym Judenratu w getcie w Stanis�awowie. Jego c�rka, kt�ra prze�y�a wojn� na aryjskich papierach, nie jest pewna, czy ojciec zgin�� ju� w Stanis�awowie, czy te� dopiero w komorze gazowej Be��ca.

Wok� tego obozu jest wi�cej takich niewiadomych. Mordowano w nim ludzi przez 8 miesi�cy. Zim� 1942 roku Niemcy postanowili ob�z zlikwidowa�. Cia�a pomordowanych spalili, wszystkie budynki rozebrali, zniszczyli cz�� dokument�w. Pozosta�e sp�on�y na zbombardowanej stacji kolejowej w Be��cu. Miejsce �mierci blisko 500 tysi�cy �yd�w na wiele lat zosta�o zapomniane.

- Cz�sto Be��ec by� mylony z niemieckim obozem Bergen-Belsen. Bardzo d�ugo istnia� on wy��cznie w �wiadomo�ci lubelskich �yd�w - wyja�nia Jacek Nowakowski.

Nie ma dok�adnych spis�w pomordowanych. W trakcie deportacji Niemcy liczyli wchodz�cych do wagon�w, a potem zapisywali kred� liczb� os�b. Pracownicy muzeum starali si� odtworzy� chronologi� transport�w z poszczeg�lnych miejscowo�ci. Poznanie ka�dego z nazwisk pomordowanych jest na wag� z�ota, bo wiemy tylko o dw�ch osobach, kt�re prze�y�y ob�z. Chaima Hirszmana w 1946 zabili Polacy w Lublinie. Rudolf Reder w tym samym roku opublikowa� swoje wspomnienia obozowe. By� prze�ladowany przez w�adze komunistyczne. W 1950 roku wyjecha� do Izraela, potem do Kanady. Dzi� na wystawie obozowej nie ma nawet fotografii tego najwa�niejszego �wiadka mordu w Be��cu.

- Niestety nie wiemy, kiedy umar�. Mamy jedynie zdj�cie jego domu i lwowskiej fabryki myd�a, kt�rej by� w�a�cicielem. C�rka Redera, kt�ra sama prze�y�a getto we Lwowie, zdecydowanie odcina�a si� od przesz�o�ci - ubolewa Robert Kuwa�ek, kierownik Muzeum-Miejsca Pami�ci w Be��cu.

Zdj�cia maj� dla odkrycia historii obozu szczeg�ln� warto��. Ca�y czas przysy�aj� je rodziny pomordowanych. W ramach programu "Ka�da ofiara ma w�asne imi�" uda�o si� wydoby� z niepami�ci blisko 500 nazwisk. W ostatnim czasie zebrano ponadto 60 relacji rodzin. Uzupe�niaj� je wspomnienia okolicznych mieszka�c�w.

Fundamentalne znaczenie dla poznania historii ofiar mia�y badania archeologiczne prowadzone na terenie obozu mi�dzy 1997 a 2000 rokiem. Znaleziono m.in. zdj�cie ch�opca wygl�daj�cego na jakie� siedem-osiem lat. Nie znamy jego imienia. Symboliczne znaczenie maj� klucze (obecnie wyeksponowane na muzealnej wystawie) - �ydzi zabierali je ze sob� w ostatni� drog�, bo mieli nadziej� na powr�t do domu.

- Jedynym eksponatem, na kt�rym znale�li�my nazwisko w�a�ciciela, jest papiero�nica wiede�czyka Maxa Munka. Z tego powodu ma ona dla nas szczeg�lne znaczenie - m�wi Robert Kuwa�ek.

Wiele przedmiot�w nadal czeka na ekspozycj�. Swoich w�a�cicieli przetrwa�y dziesi�tki okular�w, grzebieni. W jednym z do��w odkryto setki fiolek z lekarstwami.

Ob�z w Be��cu odwiedza rocznie blisko 30 tysi�cy os�b. Wczoraj pierwszy raz przyjecha�a tutaj Lynn Kroll. Ogl�daj�c obozow� wystaw�, p�acze, bo w obozie zgin�a ca�a jej rodzina ze strony ojca. Zostali wysiedleni z getta w Tarnowie. - To dopiero pocz�tek drogi. Ka�de spotkanie z najbli�szymi pomordowanych wype�niaj� ogromne emocje. Wielu woli przes�a� nam swoj� relacj� poczt�, bo nie maj� si�y powiedzie� tego twarz� w twarz - m�wi Tomasz Hanejko z muzeum w Be��cu.

Uczcili rocznic�

Wczoraj uczczono 64. rocznic� przybycia pierwszych transport�w do obozu w Be��cu. (Rano 17 marca 1942 roku przyjechali �ydzi z likwidowanego getta w Lublinie oraz wysiedleni ze Lwowa).

Rabin Andrew Baker zaintonowa� pod pomnikiem w Be��cu modlitw� "El mole rachamim". Odm�wiono kadisz. W�r�d zebranych by� ambasador Izraela w Polsce David Peleg, �ydzi ameryka�scy oraz m�odzie� ze szk� w Be��cu, Tomaszowie Lubelskim i studenci z Lublina. Pod �cian� z imionami ofiar z�o�yli wie�ce i zapalili znicze.

Ob�z w Be��cu
W obozie zag�ady w Be��cu zamordowano w komorach gazowych ok. 500 tys. ludzi. Po wojnie odkryto 33 masowe groby. Ob�z znajdowa� si� ok. p� kilometra od stacji kolejowej. Zgin�a tutaj wi�kszo�� lubelskich �yd�w. Potem przywo�ono transporty z gett galicyjskich i dystryktu krakowskiego. Do Be��ca kierowano �yd�w z likwidowanego getta we Lwowie - 15 marca 1942 (15 tys. os�b ), sierpie� 1942 (50 tys. os�b), listopad 1942 (9 tys. os�b). Transporty przysta�y przychodzi� w po�owie grudnia 1942 roku.

Muzeum-Miejsce Pami�ci w Be��cu (oddzia� Pa�stwowego Muzeum na Majdanku) zosta� otwarty 3 czerwca 2004 roku. Na miejscu zbudowano pomnik upami�tniaj�cy ofiary. W granicie wykuto s�owa z Ksi�gi Hioba: "Ziemio nie zakrywaj mojej krwi, aby krzyk m�j nie ustawa�".

Ma�gorzata Szlachetka
�r�d�o: Gazeta Wyborcza