"Trwaj±ca dwa tygodnie próba przebieg³a pomy¶lnie. Dokonano m.in. rozeznania jak bezpiecznie sterowaæ takim procesem, jak dobieraæ media zgazowuj±ce. Oceniono te¿, jaki mamy wp³yw na jako¶æ produktu" - powiedzia³a rzeczniczka G³ównego Instytutu Górnictwa (GIG) w Katowicach, do którego nale¿y kopalnia, Sylwia Jaros³awska-Sobór.
Eksperyment przeprowadzono w podziemnym georeaktorze, czyli odizolowanym od wyrobisk pok³adzie wêgla wielko¶ci ok. 5 na 15 metrów i grubo¶ci ok. 1,5 m. Doprowadzano tam mieszaninê gazów: powietrza, tlenu i pary wodnej. W ci±gu dwóch tygodni zgazowano ok. 12-15 ton wêgla z prêdko¶ci± ok. 40 kg na godzinê.
Efektem spalania by³y tzw. gazy odlotowe, wyprowadzane na powierzchniê i spalane w specjalnej pochodni. To tlenek i dwutlenek wêgla, metan i wodór. Eksperyment by³ ukierunkowany w³a¶nie na zbadanie mo¿liwo¶ci pozyskania tego ostatniego gazu, który w przysz³o¶ci móg³by znale¼æ zastosowanie jako paliwo w ogniwach paliwowych do produkcji energii elektrycznej.
"Udzia³y poszczególnych sk³adników w powstaj±cej w wyniku zgazowania mieszaninie gazów zale¿± od warunków termodynamicznych prowadzenia procesu oraz od zastosowanego czynnika zgazowuj±cego" - wyja¶ni³a rzeczniczka.
Zawarto¶æ poszczególnych gazów w mieszaninie by³a ¶ci¶le monitorowana. Wyniki s± jeszcze opracowywane i bêd± przedstawione podczas konferencji podsumowuj±cej projekt, 12 maja. Wiadomo jednak, ¿e ilo¶æ uzyskanego wodoru nie odbiega³a od za³o¿eñ i wynosi³a ok. 30 proc., ró¿ni±c siê jednak w poszczególnych fazach procesu.
Pierwsz± podziemn± próbê zgazowania wêgla poprzedzi³y dwuletnie badania w reaktorze powierzchniowym. Dziêki nim mo¿na by³o prawid³owo zaprojektowaæ reaktor podziemny i zaplanowaæ eksperyment w warunkach rzeczywistych.
Kierownik projektu, prof. Krzysztof Stañczyk z GIG podkre¶la, ¿e próba by³a prowadzona w otamowanym miejscu i nie mog³a wymkn±æ siê spod kontroli. W zwyk³ej kopalni naukowcy nie mieliby takiego komfortu. Eksperci s± jednak w stanie przeprowadziæ symulacje takich procesów, zanim przeprowadz± faktyczne eksperymenty.
"Dzisiaj rozwój technik informatycznych pozwala na coraz trafniejsze modelowanie procesu podziemnego zgazowania wêgla. W naszych obecnych badaniach chcemy po³o¿yæ na to silny nacisk, by stworzyæ model zgazowania dostosowany do zadanych warunków zewnêtrznych" - wyja¶ni³a rzeczniczka.
Pilota¿owe zgazowanie przeprowadzono w ramach miêdzynarodowego projektu Huge (Hydrogen Oriented Underground Coal Gasification for Europe), wspó³finansowanego ze ¶rodków Funduszu Badawczego Wêgla i Stali oraz Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wy¿szego. Oprócz GIG, pe³ni±cego w projekcie rolê koordynatora, uczestnicz± w nim tak¿e partnerzy z Holandii, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Czech, Belgii, Ukrainy oraz inne polskie podmioty.
Podziemne zgazowanie wêgla, którego koncepcja powsta³a na pocz±tku ubieg³ego wieku w Anglii, jest metod± pozyskiwania energii z wêgla bezpo¶rednio w miejscu jego zalegania. Dokonuje siê to poprzez doprowadzenie do zapalonego z³o¿a czynnika zgazowuj±cego (np. powietrza, tlenu, pary) i odbiór wytworzonego gazu na powierzchni. W ocenie ekspertów, w porównaniu do metod powierzchniowych podziemne zgazowanie jest procesem du¿o bardziej z³o¿onym i trudnym w realizacji.
Skala mo¿liwych zastosowañ produktów podziemnego zgazowania wêgla jest szeroka. Gaz o wysokiej zawarto¶ci wodoru i tlenku wêgla (tzw. gaz syntezowy) mo¿e byæ surowcem dla przemys³u chemicznego, np. do produkcji paliw p³ynnych czy metanolu; mo¿e te¿ zastêpowaæ gaz ziemny. Rodzaj zastosowania zale¿y g³ównie od sk³adu chemicznego uzyskanych gazów, a ten wynika przede wszystkim z rodzaju czynnika zgazowuj±cego.
"Z punktu widzenia prowadzenia syntez chemicznych najcenniejszy jest gaz otrzymywany w procesie zgazowania tlenem lub mieszanin± tlenu z par± wodn±" - wyja¶ni³a Jaros³awska-Sobór.
Prostszym zastosowaniem otrzymanego gazu jest wykorzystanie go do wytwarzania pr±du w turbinach gazowych. Inny sposób to spalanie go w kot³ach ze zmodyfikowanymi palnikami gazowymi w celu produkcji ciep³a. W przysz³o¶ci otrzymywany w procesie zgazowania wodór móg³by byæ stosowany jako paliwo w ogniwach paliwowych do produkcji pr±du.
W przysz³o¶ci GIG chcia³by testowaæ podziemne zgazowanie na wiêksz± skalê. Swój projekt w tej dziedzinie instytut zg³osi³ do konkursu, og³oszonego przez Narodowe Centrum Badañ i Rozwoju. Dalsze badania nad zgazowaniem by³yby prowadzone, kosztem ok. 30 mln z³, ok. 400 m pod ziemi±, w jednej z kopalñ Katowickiego Holdingu Wêglowego.
¼ród³o PAP